188 мың көлі бар Финляндияда ешқандай қоқыс жатпайды
Бүгінгі таңда жер бетінде ауыл шаруашылық аймақтарында 3 миллиардтан астам адам су тапшылығын сезініп отыр екен. Аумағы бойынша әлемде 9-орын алатын Қазақстанның экологиялық ахуалы қандай? Арал тартылған, Каспий – 5 мемлекеттің ортақ қазаны... Балқаштың суы да жылдан-жылға тартылып бара жатқаны туралы дабылды хабарларды естіп келе жатқалы қашан?.. Туристік аймақтарымыздағы, тіпті қала, аудан орталықтарындағы, ауылдық аймақтардағы тазалық, тәртіп, экологиялық тәрбие мәселесі көңіл көншітпейді. Осы орайда, Ыбырай атамыз айтпақшы, «өнер, білім бар жұрттардан» үлгі алып, қатаң шаралар мен нақты бағдарламалар ұсынып, күнделікті өмір салтымызға енгізбесек, ертең бәрі кеш болары сөзсіз...
Финляндия экологиясы бойынша Еуропадағы ең таза ел болып саналады. Финляндияда -188000 көл, 650 өзен және 80000-нан астам арал бар.
Әрбір фин қашан да өз үйі, өз жері, көл жағасындағы саунасы болғанын армандайды.. Бірақ көбінесе көптеген финнің арманы тек арман жүзінде қала береді. Жақсы жалақымен жұмыс істейтін адам, әрине, банктен несие ала алады және өзі үшін үй сатып алады немесе салады.
Өзіне және қалаға тиесілі үйлердің айналасында тазалық пен тәртіп бар. Аумақты тазалаумен осы акционерлік қоғамның шарты жасалатын ұйымдар айналысады. Баспалдақ алаңдарын тазалау және қоқыстарды шығару, терезелерді жуу және аумақты қар мен жапырақтардан тазарту - барлығы уақтылы және кәсіби түрде шарттық негізде іске асады. Белгілі бір білімсіз жұмыс істейтін адам жоқ, кейде айларға созылатын курстар осы мамандық бойынша жұмыс істеуге мүмкіндік береді. Тазалаушылардың да тиісті білімі бар және химиялық заттармен қалай жұмыс істеу керектігін, үлкен витринаны қалай жуу керектігін, бір немесе басқа жабынды тазалау кезінде не қолдану керектігін біледі — бұл біреудің көз алдында қаншалықты парадоксалды көрінсе де, тұтас ғылым. Финляндияда қоқыс тастайтын қоқыс жәшіктері, сынған әйнек, ескі заттар жоқ. Финляндияда кейбір елдердегідей жұртты дүрліктіріп су немесе жылу өшірілмейді. Температура ауа райына және акционерлердің шешіміне байланысты сақталады. Бұл қазан айында жылы, маусымда суық болуы мүмкін - бәрі осы пәтерге иелік ететін адамдардың пікіріне байланысты және олар қандай да бір мәселелерді шешуге қатысады. Басқарушы компания тұрғындардың жөндеу жұмыстарына байланысты мәселелерін шешеді. Пәтерге кім иелік етеді - өз пәтеріндегі жөндеу жұмыстары үшін төлейді, егер бұл жөндеу, мысалы, осы пәтерді жалға алушымен байланысты болмаса, оның кінәсінен болуы мүмкін. Финляндиядағы қайта өңдеу жүйесі мұқият пысықталып, елдің бюджетін толықтыра отырып, қолданыс табады. Қоқыс арнайы пакеттерде тасталатын тамақ қалдықтарына, жеке контейнерлерге тасталатын қоқыстарға — қағазға, картонға (кейде әртүрлі контейнерлерге) шығарылады және анықталады . Басқа контейнерлерде -пластикалық қаптамалар, пластикалық қақпақтар мен тығындар, бір реттік ыдыс-аяқтар, пенопласт... Ескі киімдерді арнайы пункттерде жинайды, олардың біраз бөлігі Қызыл Ай жобасы аясында кейбір мұқтаж елдерге жіберіледі. Шыны банкалар, бөтелкелер жеке контейнерлерге жиналады, олар көбінесе ірі дүкендердің жанында болады. Дүкенге баратын адам жол бойында өзіне қажет емес шыны бұйымдарды немесе басқа заттарды лақтырады. Дүкендерде сыра банкалары мен пластикалық бөтелкелерге арналған автоматтар бар.
Барлық қалдықтар қайта өңделеді. Қолданыстағы қалдықтарды кәдеге жарату туралы заң бүкіл елде белгілі бір аймақтар үшін қолайлы толықтырулармен немесе кейбір өзгерістермен жүзеге асады. Қайта өңделетін қалдықтар үшін кәсіпорындардан оларды шығару және кәдеге жарату жұмысына ақы алынады. Бұл проблемалық қалдықтар деп аталады. Финляндияда қолданыстағы заңға сәйкес металл сынықтары үшін автокөліктің бағасының үстіне қайта өңдеу жұмысының құны енгізілген. Студенттер фин қалаларының көшелерінде экологияны қорғау туралы плакаттармен жүреді. Студенттер ғылыми-зерттеу жұмыстарымен айналысатын Дүниежүзілік жануарларды қорғау қорының фин бөлімінде дәл осы экология мәселелері бойынша ғылыми жұмыстарға елдің ғылыми орталықтары қызығушылық танытады, сондықтан олар бұл мәселеге байыпты көзқараспен қарайды және олардың практикалық кеңестері әлемнің барлық елдерінің экологтары үшін қолайлы болуы мүмкін. Экологиямен айналысатындардың барлығы өздерінің теориялық қызметінде де, практикалық қызметінде де керемет нәтижелерге қол жеткізеді. Финляндия мен оның экологиясы - әлемнің барлық басқа елдері үшін таптырмас үлгі.
(Ақпарат ғаламтордан алынды)
